Yerinde Temizlik (CIP) Etkinliği ve Verimliliği
Yerinde Temizlik (CIP) Sistemleri
Yerinde temizlik ( CIP ) sistemleri , başta süt endüstrisi olmak üzere gıda sektöründe birçok alanda kullanılan en yaygın temizlik ve sanitasyon sistemidir. Üretim sebebiyle hatlarda kalan organik, inorganik veya farklı türdeki kirlilikler, çeşitli kimyasallar ve/veya ajanlar yardımıyla hatlardan uzaklaştırılmaktadır.
Üretim sebebiyle ortaya çıkan bu kirlilikler, gıda güvenliği başta olmak üzere çeşitli problemlere sebep olabilmektedir. Biyofilm, ürün kaybı, ekipman için ısı transfer katsayılarının azalması, enerji kullanımının artması vb. Bu tür problemlerin önüne geçebilmek amacıyla , işletme tarafından belirlenmiş kimyasalların, belirli koşullar altında (akış türü, akış hızı, sıcaklık vb), hatları sökmeden kapalı devre sistemlerden geçirilmesi suretiyle , hattın temizlenmesi sağlanmaktadır.
Bir CIP sistemi söz konusu olduğunda öne çıkan başlıklardan bazıları şunlardır;
CIP hakkında genel bilgiler
CIP uygulamasında amaç, giriş kısmında belirtildiği gibi üretimden geriye kalan kirlilikleri gıda güvenliği vb sebeplerden ötürü hattan uzaklaştırmaktır. Standart bir CIP sistemi 6 aşamadan oluşmaktadır.
- Ön durulama
- Alkali deterjan temizlik
- Ara durulama
- Asit deterjan temizlik
- Son durulama
- Sanitasyon
Tüm bu aşamalarda kullanılan kimyasallar ve kullanım koşulları (sıcaklık, süre vb), işletmeden işletmeye farklılık gösterebilmektedir. Genel olarak değerlendirecek olursak; ön durulama aşaması hattaki katı kirlilikleri mümkün olduğunca uzaklaştırmayı amaçlar. Alkali temizlikte yumuşatılan yağ bazlı kirlilikler ara durulama ile hattan uzaklaştırılırken, mineral kalıntılar asit temizlik ile uzaklaştırılmaktadır. Son durulama ile de hatta kalan kimyasallar uzaklaştırılmaktadır.
CIP sonrası temizlik etkinlik kontrolü
Etkin bir CIP sisteminden bahsetmek isteniyorsa, sadece uygulanan parametrelerin kontrolü değil, CIP sonrası temizlik etkinliğinin kontrolü de sağlanmalıdır. CIP sonrası temizlik etkinliği kontrolü; fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik olmak üzere 3 şekilde ele alınabilir. Görsel kontrol ile fiziksel değerlendirme yapılırken, yapılacak fiziko kimyasal ve mikrobiyolojik analizler ile de temizlik etkinliğinin sağlaması yapılabilmektedir.
Kimyasal kullanımı ve sürdürülebilirlik
Bir CIP sistemini değerlendirirken ele alınacak ilk konu gıda güvenliği olmakla beraber değerlendirilecek tek başlık elbette bu değildir. Kullanılan kimyasalların çeşitli çevresel etkileri göz ardı edilmemelidir. Bu açıdan bakıldığında, sürdürülebilirlik ve karbon ayak izi CIP başlığı altında ayrıca ele alınmalıdır.
İşletmeler için en uygun CIP sisteminin belirlenmesinde, sadece kimyasalların türü ve miktarı değil, su kullanımı, kimyasalların bertaraf yöntemleri ve toplam maliyetler gibi çeşitli faktörlerin de değerlendirilmesi hayati önem taşımaktadır. CIP prosesleri için kullanılan çoğu kimyasal biyolojik olarak parçalanamaz ve bu durum üretilen atık suyun biyolojik oksijen talebini (BOD) artırır. Dolayısıyla atık su arıtma tesisi (atıksu arıtma tesisi) maliyetlerini de artırır. Sonuç olarak sürdürülebilirlik açısından ele alındığında CIP sistemlerinde her türlü detay göz önünde bulundurulmalıdır.
CIP verimliliği
Etkili bir CIP gerçekleştirirken, optimum koşullarda gerçekleştirilmesi, verimlilik açısından da ele alınması gereken bir konudur. Süre, su ve elektrik kullanımı, kimyasal konsantrasyonu bu anlamda üzerinde durulması gereken önemli başlıklardır. Etkili bir verimlilik yönetimi ile işletmenin CIP maliyetlerinde, toplam sürede %25, CIP süresince harcanan toplam enerjide %5, CIP süresince harcanan toplam su miktarında %5 e kadar azalma sağlanabilmektedir.
Hijyenik Tasarım
Bir CIP‘in herhangi bir hat üzerinde etkin olabilmesi için göz önünde bulundurulması gereken en önemli başlıklardan birisi de , o hattın hijyenik bir şekilde tasarlanmış olmasıdır. Hat üzerinde bir ön değerlendirme yapılmalı, ölü noktalar, hat çapları vb geçişler iyi etüt edilmelidir.
Sonuç olarak, CIP sistemi basit bir kimyasal temizlik olarak değerlendirilmemeli, gıda güvenliğinden verimliliğe, sürdürülebilirlikten hijyenik tasarıma kadar farklı alanlarda önemli etkileri olan bir sistem olarak ele alınmalıdır.
- CIP ile temizliğin etkin olması için hat tasarımı nasıl olmalıdır?
- CIP işleminin etkinliği nasıl ölçülür?
- Sistem nasıl valide edilir?
- CIP etkinliği sağlanırken verimliliği nasıl sağlanır ve maliyeti düşürülür?
öğrenmek ve işletmenizde uygulamak için CIP ile ilgili her konuda eğitim ve validasyon hizmeti için bizi arayın.